Η ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ ΠΕΤΑΞΕ
του Λάκη Παπαστάθη
Πού βρίσκεται η γοητεία της λογοτεχνικής γραφής του Παπαστάθη; Στην παρουσία του γεγονότος που περιγράφει ή σε εκείνο που επιμελώς αποκρύπτει; Σε αυτό που θέλει να μας πει, και το λέει χωρίς να το επιβάλλει, ή σε αυτό που αποσιωπάται; Πόσο πλούσιο και πλήρες μπορεί να είναι ένα τόσο μικρής έκτασης και μεγάλης εσωτερικής έντασης βιβλίο; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Νυχτερίδα πέταξε είναι το πρώτο βιβλίο του σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη (Το μόνον της ζωής του ταξείδιον, Θεόφιλος, Τον καιρό των Ελλήνων), με 19 ολιγοσέλιδα αφηγήματα από τη ζωή σημερινών ανθρώπων, στην επαρχία και την πόλη (Εκδ. Νεφέλη, 169 σελ.).
Μικρές συμπυκνωμένες στιγμές, που καταλήγουν σε μεγάλες ιστορίες. Υπάρχει ένα μεγαλείο στην αφήγηση του Παπαστάθη και θα προσπαθήσουμε να το προσδιορίσουμε. Τα διηγήματα είναι κοφτά και λιτά, ο λόγος καθαρός και άμεσος και η κάθε ιστορία ανασυνθέτει έναν πλήρη κόσμο. Μέσα σε λίγες αράδες χτίζεται η δραματουργία και οικοδομούνται με ακρίβεια οι χαρακτήρες. Ένας ήρεμος και κατασταλαγμένος στοχασμός για τα ανθρώπινα και τις ανατροπές τους διαπερνάει τις περισσότερες ιστορίες.
Κάθε διήγημα δεν είναι απλά και μόνον η ιστορία που ακούγεται αλλά ίσως είναι και κάτι άλλο ακόμα, ίσως είναι το ανεστραμμένο είδωλό της, που εξοστρακίζεται επανειλημμένα και φτάνει ως εμάς μέσα από μια σειρά πρισματικών κατόπτρων. Ο θάνατος στο βιβλίο, δεν είναι η άρνηση της ζωής αλλά η συμπύκνωση, η τελείωσή της. Ο συγγραφέας εκμεταλλεύεται το στοιχείο της εκκρεμότητας για να δημιουργήσει υπόκωφες εντάσεις, επιμελώς κρυμμένες στον κορμό του κειμένου.
Η εκκρεμότητα παραμονεύει στο φινάλε της κάθε ιστορίας όπου τίποτα δεν κλείνει, πουθενά δεν καταλήγει, όλα παραμένουν ανοιχτά και διαθέσιμα. Η ζωή θα συνεχίζεται απαράλλαχτα, με τον ίδιο τρόπο, σε επόμενους ομόκεντρους κύκλους. Το κέρδος μας ως αναγνώστες είναι η παραμυθία, η διαδρομή, η παράταση χρόνου που πήραμε. Με τον Παπαστάθη, μιλάει η ποίηση τώρα.
Λευτέρης Ξανθόπουλος
Βιβλιοδρόμιο, ΤΑΝΕΑ, 27-28.07.2002