ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8 ΙΟΥΝΙΟΥ 1984 ΤΟΛΜΗΜΑ, για την τηλεόρασή μας, ν’ αφιερώσει ώρα ολόκληρη στη ζωή και τα λόγια ενός απλού πωλητή παλιών βιβλίων. Ο Νότης Καραβίας, του προχτεσινού «Παρασκήνιου», δεν είναι η διασημότητα που, από μόνη της, τραβά το ενδιαφέρον. Γνωστός μόνο σε λόγιους και βιβλιοπόντικες, άγνωστος στο πλατύ τηλεοπτικό κοινό, δικαίωσε, ωστόσο, το τόλμημα. Απέδειξε πως μια σεμνή ζωή, γεμάτη συνέπεια και μεράκι, είναι θέμα το ίδιο ζωντανό — αν μη περισσότερο — από τις πληθωρικές βιογραφήσεις ντόπιων και ξένων αστεριών. Ο μακρύς μονόλογος δεν κούρασε. Γιατί τα λόγια, σταράτα και γραφικά, διηγόνταν, με τη σοφία της απλότητας και επίκεντρο το βιβλίο, την πορεία ενός ανθρώπου, μα και την πορεία του τόπου. Ο Ανατόλ Γκρες... ΦΡΑΣΕΙΣ ασμίλευτες, κι όμως γεμάτες έκφραση και χρώμα. «Ο μπαξές που περνάω τις ώρες, μου» λέει για το μαγαζί του, κι ας αποσύρθηκε στη σύνταξη, ύστερα από πενήντα χρόνια δουλειάς. «Όταν άκουσα πως ο Ανατόλ Φρανς ξεκίνησε βιβλιοπώλης, είπα κι εγώ θα γινόμουν Ανατόλ Γκρες». Το πάθος του για τα βιβλία δεν χόρταινε μόνο με την αγοραπωλησία τους. Άρχισε να καταγράφει όσα περνούσαν από τα ράφια του, σε «θεματικούς καταλόγους», που ξεπέρασαν τους τρακόσιους. Κι έλαμψε η δίκαιη περηφάνεια του, όταν μας είπε πως έκθεση της UNESCO τον ανέφερε σαν μια από τις λιγοστές βιβλιογραφικές πηγές στην Ελλάδα. Για να μας μεταφέρει τη φράση του δασκάλου του Νικολάου Μαυρή: «Οι βιβλιογράφοι είναι οι αχθοφόροι των ερευνητών». Ο «Μαραμπού» ΣΤΗΝ αφήγηση, τα ανέκδοτα στοιβάζονται. Και μαζί, τα ονόματα των λογιών πελατών του. Τον Ν. Καββαδία τον αποκαλεί «ο Μαραμπού», όταν ιστορεί το περιστατικό που τους συνέδεσε. Κι είναι όλο ζωντάνια η περιγραφή της δίκης του από τους Γερμανούς της κατοχής, όταν ο Βέης τον γλίτωσε από σίγουρη εκτέλεση, κάνοντας τους Πρώσσους δικαστές του να γελάσουν. Μα και τόσοι άλλοι πελάτες και φίλοι. Καμπούρογλου, Βλαχογιάννης,· Μερκούρης, Ελευθερουδάκης, Σαββίδης... Λόγια απλά, νοήματα βαθύτατα. Η παρατήρηση ότι «πίσω από την επίσημη Εθνική μας Βιβλιοθήκη, στήθηκαν οι υπαίθριες ντουλάπες» με τα φτηνά και παλιά βιβλία, κάτι καυτηριάζει. Τη σοβαροφάνειά μας, απ’ τη μια, και την έλλειψη πραγματιστικής φροντίδας για να γίνει το βιβλίο προσιτό. Όπως κι εκείνη η άλλη πικρή του φράση: «Αν ξανάρχιζα σήμερα, δεν θα ’θελα να ’μουν τόσο σκληρά αυτοδίδακτος».