Το κριτήριο της τέχνης και οι συνδικαλιστές  

Όσοι ασχολούνται το γνωρίζουν καλά. «Η τέχνη είναι δύσκολη». Δύσκολο να την δημιουργήσεις, και δύσκολο να την απολαύσεις και να την κρίνεις ως θεατής, γιατί κι αυτό δημιουργική πράξη είναι. Μια ζωή δεν σου φθάνει για να οξύνεις το πνεύμα και να προετοιμάσεις την ψυχή σου να την δεχτεί. Είναι μια συνεχής πάλη με τον εαυτό σου και το χρόνο. Άσκηση με συνεχείς πνευματικές διευρύνσεις για να μπορείς να νιώθεις το νέο και το κρυμμένο, τη νέα αφήγηση της ανθρώπινης ύπαρξης. Ένα πέρα-δώθε στη γνώση και την άγνοια, μια συνέχεια-ασυνέχεια που σφραγίζει την ταυτότητα κάθε εποχής.

Ο μεγάλος Ελβετός δραματουργός Φρήντριχ Ντύρενματ (1921-1990) είχε γράψει κάποτε πως υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες κριτικών. Στη χαμηλότερη ανήκουν αυτοί που δε γνωρίζουν να κρίνουν ούτε να γράφουν, οι γραφικοί δηλαδή και οι ακίνδυνοι. Στη δεύτερη κατηγορία – που είναι η πολυπληθέστερη και στεγάζει τους πλέον διάσημους – είναι όσοι δεν ξέρουν να κρίνουν αλλά μπορούν να γράφουν καλά. Αυτοί είναι και οι πιο επικίνδυνοι! Στο τρίτο σκαλί στέκονται όσοι μπορούν να κρίνουν αλλά δεν μπορούν να εκφράσουν την κρίση τους. Αυτοί είναι σημαντικοί και χρήσιμοι, γιατί στην προσπάθειά τους να εκφραστούν κάτι μένει από το έργο που τους συγκίνησε. Η τέλεια περίπτωση κριτικών που γνωρίζουν να γράφουν και δύνανται να κρίνουν είναι σπάνια, σχεδόν ανύπαρκτη!

Θυμήθηκα αυτό το κείμενο διαβάζοντας το νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο που προβλέπει στο τέλος κάθε χρονιάς να κρίνουν και να βραβεύουν τις κινηματογραφικές ταινίες πάνω από διακόσιοι συνδικαλιστές! Θα βραβεύει ο κάθε πικραμένος, κι’ όποιον πάρει ο χάρος! Λες και το να αξιολογείς την τέχνη είναι το πιο εύκολο σ’ αυτή τη ζωή! Ίσως βέβαια αυτή η «δημοκρατική» διαδικασία για τα κρατικά βραβεία να προέρχεται από την ενοχή αυτών που συνέταξαν το σχέδιο νόμου, διότι απέπεμψαν τους συνδικαλιστές από όλα τα όργανα που αποφασίζουν για τους θεσμούς και τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Τους έδιωξαν δηλαδή από εκεί που είναι χρήσιμοι, και σωρηδόν, με φτυάρια θά ’λεγε κανείς, τους πέταξαν σ’ έναν χώρο που δεν τους ανήκει, εκεί που μπορούν να κρίνουν ελάχιστοι, είτε αντιπροσωπεύουν σωματεία, είτε είναι εκπρόσωποι του εαυτού τους μόνον.

Λάκης Παπαστάθης